Z historii Nowego Waliszowa i Gorzanowa

Nowy Waliszów jest wsią o zabudowie łańcuchowej o długości około 4 km. Pierwsza wzmianka o Nowym Waliszowie pochodzi z 1336 roku. Według przekazu w roku 1840 we wsi był kościół, folwark, wapiennik, 4 młyny wodne, tartak, browar i gorzelnia.
Po II wojnie światowej w 1945 roku do Nowego Waliszowa została przesiedlona ludność z Kresów Wschodnich w większości z Tarnowicy Polnej woj. Stanisławów, z Tarnopola i Sambora. Z tych stron przywieźli różne zwyczaje i tradycje, które do tej pory są podtrzymywane i pielęgnowane. W tym celu w Nowym Waliszowie powstała „Izba Pamięci” przodków, gdzie zgromadzone zostały przedmioty codziennego użytku, dokumenty i zdjęcia z dawnych lat. Został wybudowany również piec chlebowy, w którym wypieka się chleby, baby wielkanocne, placki na potaszu itp.
W latach powojennych w Nowym Waliszowie działały: dwie piekarnie, dwa sklepy, masarnia, warsztat naprawy maszyn rolniczych, warsztat stolarsko-kołodziejski. W latach 60. XX wieku funkcjonowały: Ośrodek Zdrowia (przyjmował w nim lekarz internista, lekarz stomatolog i pielęgniarka), Szkoła Podstawowa (siedmioklasowa, później ośmioklasowa) , Kółko Rolnicze i magazyn nawozów sztucznych, zlewnia mleka i kuźnia. W latach 70. XX wieku pałac dworski i zabudowania dawnego folwarku przeszły pod zarząd Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Natomiast w latach 90. XX wieku w Nowym Waliszowie prowadził działalność kamieniołom „OMD Minerals”, gdzie wydobywano kamień zwany „Biała Marianna”.
Obecnie we wsi funkcjonują dwa sklepy ogólnospożywcze, restauracja, Zakład Kamieniarski, Mechanika Pojazdowa, firma PPU „Miarka” Usługi Tartaczno-Stolarskie, firma mebli tapicerowanych „Quattro-Meble, cztery pasieki pszczelarskie oraz trzy gospodarstwa agroturystyczne. Organizacje działające we wsi to: Rada Sołecka na czele z Sołtysem, Ochotnicza Straż Pożarna, Koło Gospodyń Wiejskich, Kółko Rolnicze, Zespół Ludowy „Waliszowianie”, Młodzieżowy i Dziecięcy Zespół Taneczny „Waliszowianie”.
Tradycje przodków i zapamiętane zwyczaje są bardzo głęboko zakorzenione w pamięci mieszkańców wsi Nowy Waliszów.
Święto Wielkiej Nocy poprzedza Wielki Post. W tym celu w kościele posypywano głowy popiołem na znak pokory. W tym okresie obowiązywała wzmożona modlitwa, post i jałmużna. Nasi przodkowie przestrzegali postu bardzo surowo. Kościół w czasie postu nie mógł być przystrojony kwiatami. Na cmentarzu, nagrobki również nie mogły być udekorowane kwiatami. Tydzień przed świętami w niedzielę palmową święcono palmy, własnoręcznie wykonane. Triduum Paschalne rozpoczyna święta, w kościele przygotowywano Grób Pański, którego strzegli członkowie OSP, kiedyś przez całą dobę, obecnie krócej, ale jest ten zwyczaj zachowany.
Przed świętami gospodynie odświeżały swoje mieszkania, bieliły czyli malowały wapnem pomieszczenia, wietrzyły pierzyny i poduszki. Nadchodził czas na przygotowanie potraw na stół wielkanocny i do poświęcenia. W sobotę wielkanocną święciło się pokarmy w kościele. W koszu znajdowały się wszystkie potrawy spożywane przez całe święta. W niedzielę wielkanocną wczesnym rankiem odprawiała się msza rezurekcyjna a po mszy, cała rodzina zasiadała do śniadania wielkanocnego. Na samym początku śniadania, dzielono się jajkiem, życząc sobie pomyślności, dobroci i życzliwości. Stół był zaścielony białym, odświętnym obrusem, na którym podawano potrawy wielkanocne.
W drugi dzień świąt zwany „polewanym poniedziałkiem” wszyscy mieszkańcy bez wyjątku starsi, młodsi i dzieci, oblewali się wodą, wiadrami, garnuszkami itp. Stan panieński szczególnie był narażony na oblewanie.
Wiele tradycji i zwyczajów przetrwało do dzisiejszych czasów. Do dziś na Spotkaniach Tradycji Wielkanocnych Ziemi Kłodzkiej na stole Koła Gospodyń Wiejskich z Nowego Waliszowa można zobaczyć wszystkie potrawy tradycyjne. Większość mieszkańców wsi Nowego Waliszowa, a także organizacje w niej działające, bardzo chętnie kultywują i pielęgnują tradycje swoich przodków w każdej dziedzinie.