Pamięć krajobrazu, krajobraz pamięci. Lasówka

Lasówka to niewielka, malowniczo położona wieś, należąca do gminy Bystrzyca Kłodzka. Jest to wieś o charakterze turystycznym, korzystająca z jednej strony z dogodnego położenia w bezpośrednim sąsiedztwie Zieleńca z jego zapleczem sportowo-rekreacyjnym oraz uzdrowiska w Dusznikach Zdroju, a z drugiej strony pozostająca niejako w ich cieniu. Warto tutaj zaznaczyć, że wysokie walory krajobrazowe okalających ją Gór Bystrzyckich i Orlickich oraz wyznaczającej granicę z Czechami Dzikiej Orlicy, dzięki którym zyskała ona miano jednej z najpiękniejszych na Ziemi Kłodzkiej, są wyłącznie otoczeniem wsi i ciężko tutaj powstrzymać się przed spostrzeżeniem, że widok z Lasówki w stronę Czech ma o wiele większą wartość estetyczną niż widok na samą Lasówkę.
Historię dawnego Kaiserwalde, czyli „cesarskich lasów” kształtowała początkowo pełniona przez osadę funkcja obronna, która dość szybko ustąpiła miejsca kwestiom gospodarczym. Już na początku XVII wieku powstała tutaj huta szkła, która spowodowała intensyfikację pozyskiwania drewna z sąsiadujących lasów. W okresie swojej świetności Lasówkę zamieszkiwało około siedem razy więcej osób niż obecnie. Wieś ta wyróżnia się spośród innych wsi Kłodzczyzny, ponieważ nie zachowuje typowej dla tego terenu formy wsi łańcuchowej, przyjmując bardziej swobodny i rozproszony schemat zabudowy. Niestety w wielu przypadkach perełki sudeckiej architektury drewnianej w postaci malowniczych budynków mieszkalnych z XIX wieku są coraz bardziej osamotnionymi świadectwami przeszłości tego terenu. Popadanie w ruinę starych gospodarstw w połączeniu z powstawaniem nowych, nie dopasowanych do sąsiedztwa, jest tu tym silniej zauważalne. Bardzo dużym problemem jest także oddzielania działek od otoczenia gęstymi nasadzeniami iglaków, przez co wieś niejako „zarasta” tracąc swój wiejski charakter. Może ona posłużyć jako przykład transformacji krajobrazu dawnego i tradycyjnego, który można opisać jako „wieś pośród pól pośród lasu” na krajobraz obecny, który dla postronnego obserwatora wygląda jak „las pośród pól pośród lasu”. Analizując historyczne fotografie i porównując je ze stanem obecnym, można pokusić się z stwierdzenie, że główną kwestią wymagającą rozwiązania, jeżeli chcemy patrzyć na krajobraz całościowo, jest właśnie kwestia zieleni. Nawet zniknięcie huty szkła nie zmieniło otoczenia tak, jak zieleń, która „zeszła” z pól i miedz do wnętrza wsi, zakrywając sylwetkę zabudowy.
Lasówka jest niewielką miejscowością nastawioną na turystykę – ze względu na to wydawałoby się więc, że wartość wizualna i estetyka przestrzeni jest tym ważniejsza, a konsensus łatwiejszy do osiągnięcia. Paradoksalnie piękne krajobrazy rozpościerające się dookoła są tutaj głównym problemem. Trzeba pamiętać, że punkt, z którego oceniamy swoje otoczenie, nie musi być wcale piękny – wystarczy, że otoczenie będzie piękne i w efekcie całość zostanie oceniona pozytywnie. Lasówka ma bardzo duży potencjał, wspaniałe położenie i wielu świadomych mieszkańców, więc należy liczyć na to, że w przyszłości stanie się pozytywnym przykładem, jak ten potencjał pomysłowo wykorzystać.

Na zdjęciach:
1. Zmiany krajobrazu Lasówki w czasie zaledwie 64 lat. Widok od strony czeskiej.
2. Zastosowanie uproszczenia pozwala na łatwiejsze określenie zmian.