Hłasko (II) - Pomocnik kierowcy ciężarówki za 700 złotych. Nowych

Z listów do mamy dowiadujemy się, że szesnastoletni Marek – pomocnik kierowcy na studebakerze zarabiał 700 złotych.
Warto przypomnieć parę informacji „ekonomicznych” z tamtego czasu. Danych, które dotyczyły zwykłych mieszkańców, nie rządzących. Bo rządzący tuż przed przyjazdem Marka Hłaski na Ziemię Kłodzką (połowa listopada 1950 roku) wprowadzają bardzo szybką denominację-reformę. Minister finansów Konstanty Dąbrowski w sobotę 28 października informuje posłów, że rząd podjął właśnie decyzję o wprowadzeniu do obiegu nowego pieniądza. Kolejnego zresztą. Złotego równego 0,222168 grama czystego złota, a którego kurs będzie wyglądał tak: 1 złoty równa się 1 rubel, 1 dolar równa się cztery złote. Jeśli chodzi o ceny i płace to wymiana będzie wynosiła 100 zł starych: 3 zł nowych, jeśli chodzi o gotówkę to relacja wyniesie 100:1. To nie wszystko. Stare nominały będą ważne, czyli będzie można je wymieniać od 30 października (poniedziałku) do 8 listopada 1950, później stracą ważność.
Jakie były szanse, żeby szybko zainwestować albo żeby dobrze ulokować zaoszczędzone pieniądze? Żadne po prostu. Przekonała się o tym dotkliwie Maria Dąbrowska. Mamy jej świadectwo. W niedzielę, czyli w dzień, kiedy coś można jeszcze było zrobić zadziałali jedynie ci, którzy mieli „wtyki” u rządzących i zdążyli pokombinować. Rodzina Hłasków do nich nie należała. Tak więc wróćmy do owych 700 złotych (nowych) pomocnika kierowcy i podajmy kilka przykładów z półki pod nazwą: co można było za to kupić? To też nie jest taka prosta sprawa i wymaga krótkiego wykładu z praktycznej ekonomii socjalizmu. A pokrętne to było niezwykle. Przeliczenie wszystkich cen odbywało się przy pomocy wartości kwintala żyta. I od razu: to 100 kilogramów miało trzy rodzaje cen. Z dostaw obowiązkowych: 58 zł, ze skupu ponadobowiązkowego: 185 zł, cena wolnorynkowa zaś to aż 276 zł. Jak sądzicie, która była brana pod uwagę przy zakupach butów, które kosztowały równowartość 120 kg żyta albo dobrego mydła, które było warte 65 kg żyta? I jeszcze zapytam, a ile wynosiła cena wódki, która była równowartością 11 kg? Dla uproszczenia pomijam sprawę przydziałów kartkowych, np. na chleb, bo te rządziły się swoimi prawami i swoimi cenami. Może ktoś z Czytelników „Bramy” przypomni sprawę bardziej szczegółowo! Osobiście.
A jakim narzędziem pracy „wyrabiał” swoje 700 złotych pomocnik Marek Hłasko?
W bazie w Bielicach kierowcy do zwózki dłużyc dysponowali dżemsami (GMC) oraz studebakerami właśnie. Samochodami, które w większości pochodziły z demobilu i w większości także dobrze w czasie wojny dostały w kość. Co zresztą, jak czytamy u Hłaski, u późniejszych, powojennych użytkowników tego przechodzonego sprzętu doprowadzało do różnych sytuacji, ze śmiercią kierowców włącznie. Kilka podstawowych danych. Model Studebakera US-6, skonstruowany w 1941 roku, służył nieźle w działaniach armii amerykańskiej, a później także sowieckiej, do której docierał w konwojach do Murmańska. Statystyki podają, że z 200 tys. wyprodukowanych egzemplarzy ponad 100 tys. trafiło do Związku Sowieckiego. Część z nich z kolei z Sowietów, a część za sprawą UNRRA służyło po 1945 roku różnym działom polskiej powojennej gospodarki. Z tego spora ilość w przemyśle drzewnym. Sporo szczegółowych opisów użytkowania, rozwiązań problemów przez bohaterów literackich (i filmowych), a także technicznych nazw części (karburator, akcelerator itp.) wyczytamy w opowiadaniach autora „Następnego do raju”. Poznał sprawę od podszewki i dokładnie. Popisywał się nimi wręcz. Szpanował. Informacje dla naszych pozaliterackich potrzeb znajdziemy dzisiaj na stronie „Odkrywcy”, czyli gazety dla poszukiwaczy. Polecam. Bo tam porządne opisy, wykresy, rysunki. Wszystko bardzo szczegółowe. Techniczne. To u nich można dla uzupełnienia obejrzeć i przeczytać (po rosyjsku) instrukcję obsługi ciężarówki, którą przez jakiś czas jeździł Marek Hłasko, a którą traktował później jak narzędzie i znak swojej męskiej inicjacji. Zdjęcia do zilustrowania tekstu zapożyczam z filmu „Baza ludzi umarłych”.