Profesor Philip Zimbardo patronuje Szkole Społecznej

Każdy, kto choć trochę zajmuje się psychologią lub pedagogiką słyszał o profesorze Philipie Zimbardo, cenionym amerykańskim profesorze Uniwersytetu Stanforda. Niektórzy zdawali egzaminy, ucząc się z jego podręczników. Jakiś czas temu bardzo żywą dyskusję w środowisku naszej szkoły wywołał artykuł-wywiad z profesorem, w którym opowiadał on o wychowaniu do bohaterstwa, o Projekcie Heroicznej Wyobraźni, o przeciwdziałaniu złu we wszelkiej postaci. Jasno okazało się, że tak właśnie pracujemy. My to wszystko robimy! Od samego początku istnienia szkoły uczymy dzieci współczucia, tolerancji wobec innych, obrony własnych wartości i własnych poglądów. Prowadzimy zajęcia warsztatowe z psychologiem dotyczące empatii, organizujemy akcje charytatywne i bez medialnego rozgłosu wspomagamy najbardziej potrzebujących. Nigdy nie nazwaliśmy naszej pracy „wychowaniem do bohaterstwa”, ale po przeczytaniu kilku dodatkowych artykułów i po zapoznaniu się ze stroną internetową Heroic Imagination Project stwierdziliśmy, że chcemy włączyć się w ten projekt, a wychowanie do bohaterstwa uczynić głównym elementem oficjalnego programu wychowawczego.
I poprosić o pomoc znany naukowy autorytet.
Wiosną tego roku napisaliśmy e-mail do profesora Zimbardo o naszej pracy i naszym pomyśle. Odpowiedział w ciągu godziny! „Good job! Jesteście pierwszą szkołą z Polski, która zainteresowała się projektem HIP”. W trakcie rozwijającej się korespondencji pytaliśmy, jako praktycy, o możliwość uzyskania materiałów do pracy z dziećmi w różnym wieku, o scenariusze zajęć lekcyjnych i warsztatów, o sposoby tworzenia konkretnych narzędzi do pracy w naszej szkole. Okazało się, że wdrożenie całego spójnego projektu do szkoły jest przedsięwzięciem kosztownym, wymagającym szkoleń prowadzonych przez amerykańskich trenerów. Nie stać nas na poniesienie takich kosztów (100 000 dolarów), ale dostaliśmy pozwolenie na oficjalne korzystanie z materiałów, opublikowanych na stronie internetowej Heroic Imagination Project [http://heroicimagination.org ].
Najtrudniejsze okazuje się zaadaptowanie elementów programu HIP do pracy w szkole i stworzenie na jego bazie użytecznych narzędzi, za pomocą których rozwijać będziemy w dzieciach i młodzieży współczucie, życzliwość, wdzięczność, tolerancję, wrażliwość na cierpienie i pojawiające się zło. Pierwszym działaniem jest wykorzystanie pomysłu z serią ćwiczeń, które nazywane są Weekly Social Fitness. Idea jest prosta, ćwiczenia z „fitnessu społecznego” wpływają na rozwój wszelkich cech pożądanych od potencjalnego bohatera. Seria ćwiczeń Social Fitness w oryginale rozpisana jest na piętnaście tygodni,
z których każdy zawiera w sobie bardzo proste zadanie, jak na przykład „uś-miechnij się do innych”, „zapisz codziennie kilka rzeczy, za które jesteś wdzięczny”, „powiedz komuś coś miłego”, „zastanów się, czy ktoś w twoim otoczeniu nie potrzebuje pomocy” itp. Na potrzeby szkolnego planu wychowawczego zaplanowaliśmy jeden tydzień ćwiczeń w co drugim miesiącu trwania roku szkolnego. Przed nami pierwszy „trening fitnessu społecznego” – pod koniec października realizować będziemy „tydzień uśmiechu”. Działania w nim zawarte są różnorodne, dopasowane do osobnych grup wiekowych, angażują do wspólnej pracy wszystkich. Jedno z zadań polega na tym, że każda klasa losuje inną, dla której przygotowuje w tajemnicy coś specjalnego, co ma wywołać uśmiech, radość, wzrost optymizmu i dobrego nastroju. Tym „czymś specjalnym”, może być piosenka, krótkie przedstawienie, przygotowany samodzielnie poczęstunek… zakres pomysłów ograniczony jest tylko naszą wyobraźnią. Co ciekawe, jedną z klas tworzą również nauczyciele, którzy też losowali i zostali wylosowani przez inną klasę. Oprócz działań wykonywanych przez dzieci i młodzież mamy w planie również warsztaty prowadzone przez psychologa i spotkania z lekarzem, który opowie na temat wpływu śmiechu na zdrowie fizyczne i psychiczne. Nauczyciele na swoich spotkaniach oglądali wykłady Philipa Zimbardo wygłoszone na konferencjach TED, a młodzież licealna, posługująca się już swobodnie językiem angielskim, regularnie ogląda na lekcjach filmy wideo zamieszczone na stronie HIP.
12 października udało się nam osobiście spotkać z profesorem. Okazało się, że przeszło ono nasze najśmielsze oczekiwania. Profesor zaakceptował wszystkie elementy naszego programu. Szczególnie spodobał mu się pomysł zaadaptowania zestawu ćwiczeń Social Fitness i przekształcenie ich w regularne tygodniowe akcje. Znowu padło z jego ust: „Good job! Nikt przed wami czegoś takiego jeszcze nie wymyślił”. Zgodził się również z naszymi wątpliwościami dotyczącymi słowa „bohater”. Okazało się, że ani on sam, ani jego zespół z takiego samego powodu nie używają tego pojęcia w konkretnych scenariuszach lekcji i zajęć z młodzieżą.
Waga tego spotkania nie polegała jednak tylko na pochwałach. Bynajmniej! To, co było najważniejsze, to oficjalne objęcie patronatu nad naszą szkołą i powierzenie nam misji prowadzenia pilotażowych zajęć z młodzieżą gimnazjum i liceum w oparciu o szczegółowe materiały przywiezione specjalnie dla nas z siedziby Heroic Imagination Project w San Francisco. Materiały te, jeszcze nie upublicznione w Polsce, to konkretne plany lekcji bazujących na krótkich filmach, ilustrujących rozmaite zagadnienia psychologii społecznej – efekt postronnego widza, konformizm, posłuszeństwo wobec autorytetów. Scenariusze skonstruowane są w taki sposób, że po przetłumaczeniu na język polski każdy wychowawca będzie mógł bez trudności samodzielnie przeprowadzić zajęcia ze swoją klasą. Wróciliśmy ze spotkania bogatsi o starannie przygotowane narzędzia do pracy w szkole i pełni zapału. Profesor obdarzył nas niezwykłym zaufaniem, co oczywiście utwierdza nas w przekonaniu, że robimy dobrą robotę. Cieszymy się, że jesteśmy niezależni od „producentów skrzynek” [barrel makers – niezwykle trafna metafora Zimbardo, obrazująca system kreujący sytuacje sprzyjające powstawaniu zła] i dzięki temu uda nam się zadbać o nasze „dobre jabłka”.