Z archiwum kościoła parafialnego w Kłodzku (cz. 2) - OGRÓJEC

Kłodzka kolegiata nazywana w latach pięćdziesiątych XX w. potocznie kłodzką katedrą bądź bazyliką jak najbardziej na tę nazwę zasługuje, choć wątpliwe jest uprawnienie do jej używania. Pierwsze wzmianki o tym miejscu według niektorych źródeł datowane są na 1183 r. lub związane z zakonem Joanitów 1194 r. Budowla musiała być bardzo okazała, bo jak podają źródła historyczne w 1319 r. miała dziewięć ołtarzy. Kościół w obecnym kształcie architektonicznym ufundował metropolita praski arcybiskup Arnoszt z Pardubic w 1344 r., który szkolne lata spędził w kłodzkiej szkole joannitów. Budowa trwała do 1505 r., taka data wykuta została w kamieniu wmurowanym na emporze, po prawej stronie prezbiterium. Wyposażenie kolegiaty prześciga klasą i wartością dzieł sztuki wiele kościołów krakowskich uchodzących za niezwykle bogate, a także śląskich.
Mało kto wie, że w kłodzkiej kolegiacie w północnej nawie znajduje się niezwykle ciekawa kaplica Ogrójec, wyposażona w zespół rzeźb kamiennych i płaskorzeźbę przedstawiających sceny z Góry Oliwnej, datowane na 1520 r. Figury przedstawiają klęczącego Chrystusa z trzema apostołami na posadzce po lewej stronie góry. Prawą stronę wypełnia płaskorzeźba Judasza, wojska i tłumu zamierzającego pojmać Chrystusa. Pośrodku umiejscowiona jest drewniana Góra Oliwna. Obok anioł niosący kielich goryczy. Cała ta scena posiada złocenia i polichromie. Kaplica powstała prawdopodobnie w tym samym czasie co nawa północna kościoła i pierwotnie stanowiła formę przybudówki z otwarciem wnętrza na północną stronę placu kościelnego, obecnie zabudowana przedsionkiem zamkniętym ciężkimi, kutymi drzwiami. Maleńka kaplica ma gotyckie sklepienie kamienne a żebra zakończone wspornikami o motywach roślinnych. Ściany pokryte freskami, wielokrotnie zamalowanymi, jako że remonty i malowanie kościoła odbywało się w latach 1836-1841, 1929-1937 oraz w 1959 kiedy to prace malarskie objęły na pewno również kaplicę. Prawdopodobna data powstania tych malowideł to 1721 r. (taka data widnieje na jednym z nich), w przybliżeniu do daty malowania stropu nawy głównej, a będących najpewniej autorstwa z kręgu warsztatu Karola Dankwarta.
Na ścianie namalowany jest obraz o formacie prostokąta zakończonego u góry ostrołukiem. Malowidło to przedstawia ośmiu śpiących na skałach apostołów w księżycową noc. To brodaci mężczyźni z bosymi stopami, ubrani w suto drapowane szaty. W tle budynek z gankiem opartym na drewnianych słupach oraz kamienna okrągła studnia a obok niej drzewo okryte zielonymi liśćmi. Niezwykle interesujące jest wykorzystanie światła padającego przez okno w kaplicy na budowanie intensywnej poświaty księżycowej.
Ostatnie próby konserwacji malowideł w kaplicy miały miejsce w 1979 r. i wykonane zostały przez konserwatorów wrocławskich. Niestety, konserwacja dotyczyła jedynie obrazu śpiących apostołów a na wapiennej wielokrotnie nakładanej warstwie wykonano zaledwie kilka pionowych pasków odkrywek. Po zdjęciu co najmniej czterech warstw na ścianie pojawiają się bogate freski.
To właśnie ta kaplica w ostatnim tygodniu kwietnia zostanie objęta pracami konserwatorsko-badawczymi przez naukowców i studentów Akadami Sztuk Pięknych z Krakowa pod kierownictwem dr Anny Forczek-Sajdak. Naukowcy z Krakowskiej Akademii przyjeżdżają do kłodzkiej kolegiaty już po raz drugi; rok temu przeprowadzili prace badawcze w kaplicy Św. Jakuba. Przez ostatnie trzy lata prowadzili badania w kościele św. Jerzego i św. Wojciecha przy klasztorze Mniszek Klarysek przy ul. Łukasińskiego odkrywając niezwykle interesujące malowidła ścienne prawdopodobnie autorstwa samego Karola Dankwarta, co stało się niemałą sensacją w środowisku historyków sztuki. Warto zauważyć, że wszystkie prace badawczo-konserwatorskie wykonywane są na koszt Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie a po stronie gospodarzy leży jedynie zapewnienie im noclegu, wyżywienia oraz rusztowań i oświetlenia w czasie wykonywanych prac badawczych.
To duże wyzwanie dla parafian, tym bardziej, że jednocześnie toczą się prace konserwatorskie nagrobka Arnoszta oraz od maja rozpoczynają się prace remontowe w południowej nawie kościoła. Wieloletnie zaniechania wymiany dachu spowodowały znaczną deprecjację więźby dachowej oraz konieczność położenia nowego poszycia miedzianego na powierzchni całej nawy południowej. Bardzo liczymy na Państwa wsparcie finansowe oraz na pomoc przy pracach porządkowych. Zarówno mieszkańców Kłodzka jak i całej Ziemi Kłodzkiej oraz wszystkich, którym ta świątynia leży
w sercu. Proboszcz parafii założył konto bankowe, na które można wpłacać choćby najdrobniejsze kwoty; to konto zbiórkowe dla wspomożenia remontu i konserwacji świątyni.
Konto parafii jezuitów: BS Kłodzko 48 9523 0001 0001 1817 2000 0003 KONSERWATOR

Fotografie archiwalne Ogrójca pochodzą ze zbiorów Muzeum Filumenistycznego w Bystrzycy Kłodzkiej.