Prace renowacyjne przy Kolumnie Maryjnej w Międzylesiu

Pochodzący z 1698 r. obiekt wpisał się na stałe w krajobraz miasteczka. Przetrwał szczęśliwie do naszych czasów bez większych uszkodzeń. Ostatnia udokumentowana renowacja została przeprowadzona przed II wojną światową. Obecne prace obejmują: pełną dezynfekcję, usunięcie wtórnych uzupełnień oraz kotew metalowych, wtórnych tralek i uzupełnień z lat 1932-1934. Do czyszczenia zbitych czarnych nawarstwień parą pod ciśnieniem używana jest specjalistyczna pasta o działaniu rozpuszczającym. Kolejnym procesem będzie odsalanie za pomocą okładów z ligniny i pulpy celulozowej. Następnie osypujące się fragmenty zostaną wzmocnione specjalistycznym preparatem, a spękania i ubytki dedykowanymi do prac konserwatorskich materiałami. Uzupełnione zostaną brakujące złocenia. Pracami kieruje dr Anna Zaręba z Torunia, opierając się na programie prac konserwatorskich własnego autorstwa, zaopiniowanym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i pod jego nadzorem.
Krótki wywiad z panią Anną przeprowadził Adam Opaliński – koordynator działań w ramach projektu ze strony polskiej.
- Jak przedstawia się obecny stan kolumny?
- W pierwszym etapie prac skupiliśmy się na usunięciu podstawowych przyczyn niszczenia kolumny, czyli przede wszystkim kolonizacji mikrobiologicznej, nawarstwień gipsowo-smólkowych i wtórnych bardzo szczelnych i sztywnych zapraw cementowych. Obecność mchów i porostów w znacznym stopniu przyczyniła się do destrukcji oryginalnej powierzchni rzeźb poprzez zatrzymywanie wilgoci, generowanie kwaśnego pH sprzyjającego dezintegracji kamienia. Natomiast zastosowanie przy poprzednich pracach konserwatorskich bardzo mocnego cementu, o paramentach fizyko-mechanicznych znacznie odbiegających od właściwości piaskowca skutkowało rozsadzaniem oryginalnego kamienia na skutek naprężeń oraz przyśpieszoną dezintegracją kamienia na styku z zaprawami, gdzie kumulowała się wilgoć nie mogąc odparować w kontakcie z bardziej szczelną zaprawą. Obecnie z obiektu usunięto wszystkie szkodliwe materiały poza oczywiście elementami metalowymi, które przynależą do pierwotnego wystroju rzeźbiarskiego. Te jednak zostały zabezpieczone inhibitorami korozji tlenkowej i powłokami antykorozyjnymi. Zważywszy, że jest to zabytek eksponowany w warunkach zewnętrznych stan obiektu należy określić jako dobry, rzeźby są w pełni czytelne, podczas oczyszczania zachowano naturalną patynę, stanowiącą warstwę ochronną kamienia, silniejsza dezintegracja powierzchni widoczna jest jedynie w wybranych miejscach, tam gdzie zastosowano materiał o niższych parametrach wytrzymałości mechanicznej, zróżnicowanie jakości kamienia w złożu jest zjawiskiem naturalnym. Poza partią balustrad i schodów ubytki mechaniczne są w większości niewielkie i jedynie na powierzchniach płaskich w dolnej części założenia architektoniczno-rzeźbiarskiego czytelne jest znaczne wypłukanie materiału. W perspektywie długofalowej przy odpowiedniej trosce i regularnej dezynfekcji kolumna będzie cieszyła oczy mieszkańców Międzylesia i turystów przez wiele kolejnych lat.
- Czy okoliczni mieszkańcy interesują się przebiegiem prac?
- Podczas prac przy obiekcie nie sposób także nie zauważyć jak ważna jest kolumna dla mieszkańców Międzylesia, którzy są żywo zainteresowani naszymi postępami, dzielą się wiedzą o historii miasta i wspomnieniami oraz z własnej inicjatywy zaoferowali pomoc w poszukiwaniu fotograficznej dokumentacji archiwalnej, dzięki czemu możemy z dużą pewnością odtworzyć niezachowane atrybuty świętych i nie tylko fizycznie ustabilizować obiekt i poprawić kondycję kamienia ale przywrócić pełne symboliczne znaczenie kolumny oddając ukłon XVII wiecznym artystom i fundatorowi.

Projekt pod nazwą „Zabytki sakralne świadectwem wspólnego dziedzictwa historycznego pogranicza polsko-czeskiego” jest realizowany przez Gminę Międzylesie i Obec Bačetín. Budżet projektu wynosi 62 918,26 euro, z tego 30 011 euro po stronie polskiej. Dofinansowanie projektu wynosi 85 %.