Bez węgla. Bezemisyjnie i nowocześnie dla środowiska i człowieka (13)

Kamienie milowe w transformacji. Czy mamy? Czy są nam potrzebne?
Ostatnio w mediach dużo się „mówi” o kamieniach milowych. Ale czy wytłumaczono „zwykłemu zjadaczowi chleba” co się przez to rozumie? Jakie za tym stoją konkrety czy korzyści? Tego chyba zabrakło?
Ale przejdźmy do rzeczy. Historyczna definicja kamienia milowego sięga czasów Imperium Rzymskiego. To znak kamienny, który służył do oznaczania drogi. Zwykle w tym punkcie podejmujemy decyzje w którym kierunku pojedziemy i czy starczy nam paliwa. Do dnia dzisiejszego wiele się nie zmieniło. Z takimi znakami oznaczania drogi spotykamy się codziennie. Jest to potrzebne i zrozumiałe. Takie oznaczanie drogi ma znaczenie uniwersalne.
M.in. zasada ta jest wykorzystywana w zarządzaniu projektami inwestycyjnymi czy rozwojowymi. Ich planowanie i realizowanie wymaga tworzenia i pracy na harmonogramach. Kamienie milowe w nich zawarte to zdarzenia o znaczeniu kontrolnym pozwalające na ocenę czy projekt lub jego etap jest realizowany w sposób taki jaki sobie zaplanowaliśmy, czy skala odstępstw od planu wymusza jego istotną korektę, no i czy rezultaty zmian stanowią podstawę do rezygnacji z jego realizacji. Podsumowując, kamień milowy to taki punkt czasu w zaplanowanym harmonogramie, w którym dokonujemy oceny dotychczas podjętych działań a jej wyniki decydują o sposobie dalszych działań.
Wracając do początku. Jak rozumieć informacje medialne, że zostały uzgodnione kamienie milowe Krajowego Programu Odbudowy i Zwiększania Odporności. Nie wchodząc w szczegóły – tak, że w harmonogramie realizacji KPO zostały ustalone punkty kontroli i oceny realizacji programu i to, że została dokonana ocena dotychczas wykonanej pracy i to co jest optymistyczne, że wyniki tej oceny nie mówią o rezygnacji z projektu, ale są warunkowe o czym wszyscy wiemy.
Kończąc ten wątek chciałbym zapytać czy w trudnym, ale bardzo potrzebnym okresie transformacji energetycznej Ziemi Kłodzkiej jesteśmy w stanie zdefiniować kamienie milowe? Czy istnieje taki harmonogram i taki projekt, w którym moglibyśmy wykonać taką operacje?
Może w podjęciu decyzji o zdefiniowaniu „naszych kamieni milowych” pomogą ostatnie informacje o postępach w programowaniu wsparcia z udziałem środków Unii Europejskiej1). Z tego co wiem to pomimo nie wyjaśnionych spraw dot. warunków uruchomienia wsparcia trwają prace przygotowawcze w programowaniu. Planuje się, że Umowa Partnerstwa będzie możliwa do podpisania na przełomie miesięcy: czerwiec/lipiec 2022.
Po zakończeniu prac na treścią Umowy Partnerstwa dalsze działania będą dotyczyły negocjacji programów regionalnych. W naszym przypadku programu Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska (FEDŚ). To czas na wyjaśnienie uwag zgłoszonych przez Komisję Europejską do treści złożonego przez Zarząd Województwa dokumentu. W tym miejscu rodzi się pytanie o ilość zgłoszonych uwag i sposób ich wyjaśniania. Czy będzie to proces z udziałem społeczeństwa? Czy zostaną uwzględnione uwagi wnoszone przez Samorządy? Powinniśmy ten proces aktywnie obserwować i w nim uczestniczyć.
Rezultatem „kończenia prac nad treścią Umowy Partnerstwa” jest zakończenie dyskusji o sposobach wsparcia z udziałem środków Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Jak to zwykle bywa treści tych uzgodnień nie są powszechnie znane. To jednak znak, że zbliża się czas uruchamiania naborów na projekty. O tym wielokrotnie pisałem. Coraz bardziej potwierdza się fakt, że planowanym źródłem wsparcia projektów dochodowych lub przynoszących oszczędności będą tzw. zwrotne instrumenty inżynierii finansowej (np. długoterminowe pożyczki dla samorządów). Wszelkie dotacje, których będzie zdecydowanie mniej, będą wymagały szczególnego uzasadnienia. Dotyczy to również projektów planowanych do uruchomienia w tzw. procedurach niekonkursowych. Komisja Europejska w swoich dotychczasowych wypowiedziach sygnalizuje, że tego typu projekty muszą być transparentne i uzasadnione społecznie, pod każdym względem.
Dla czekających na ostateczne decyzje o sposobach wsparcia chciałbym przypomnieć, że w przypadku FST terminem zakończenia realizacji projektów będzie czerwiec 2026 roku z ich rozliczeniem do końca 2026 r. Wynika z tego ze jeżeli zostaną spełnione warunki do uruchomienia wsparcia w ramach programowania 2021-2027 to rok 2023 będzie obfitował w nabory. Do oceny każdego zainteresowanego pozostawiam diagnozę stanu przygotowania planowanego projektu. Z obowiązku zwracam uwagę, że w ocenie projektów będzie się liczyła ich skala oddziaływania oraz wykonane rezultaty w postaci konkretnego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych lub zatrudnienia w postaci nowych miejsc pracy.
Dbajmy o otaczające nas środowisko naturalne i klimat. Czytajmy treść Społecznego Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji Subregionu Wałbrzyskiego i starajmy się wdrażać zawarte w nim pomysły. To wszystko róbmy wspólnie. Tylko takie współdziałanie zbuduje odporność na zagrożenia i wzmocni konkurencyjność oferty Ziem Kłodzkiej na krajowym i zagranicznym rynku szczególnie turystyki i uzdrowisk.

1) Informacje dot. aktualnego stanu zaawansowania prac nad uruchomieniem wsparcia UE uzyskano dzięki konferencji Europosła Parlamentu Europejskiego Jana Olbrychta.