O hodowli owiec w Polsce

Występowanie – utrzymywanie owiec na Pogórzu Sudeckim sięga daleko w przeszłość. Rodzime rasy owiec, doskonale przystosowane do lokalnych warunków środowiskowych, przez kilka stuleci dostarczały Polakom znaczne ilości wełny, mięsa, mleka i skór. Jednakże, zmieniające się potrzeby i wymagania konsumentów wobec produktów owczarskich w procesie rozwoju cywilizacyjnego wymusiły zastąpienie lokalnych ras owiec o niskiej produkcyjności rasami wysoko wydajnymi. Skutkiem tego było całkowite wyginięcie do połowy XX w. takich rodzimych ras owiec, jak krukówka czy karnówka. Wrzosówki miały nieco więcej szczęścia, gdyż na początku lat 70. XX w. z pozostałej niewielkiej populacji można było jeszcze wybrać nieliczne już wtedy osobniki i objąć ochroną. Natomiast świniarka, która podobnie jak wrzosówka była niegdyś rozpowszechniona przepadła.
Historia wytworzenia polskiej owcy pogórza sięga lat 50. XX w. Ówczesną potrzebą było uzyskanie rasy zdolnej zasiedlić dziczejące użytki zielone na terenie Pogórza Karpackiego oraz Przedgórza Sudeckiego. Owce pogórza wymieniono po raz pierwszy jako odrębną odmianę w Zarządzeniu Ministerstwa Rolnictwa z dnia 1.07.1963 r., określając teren jej występowania na ówczesne województwa: rzeszowskie, krakowskie, wrocławskie i katowickie.
Specyficzne warunki klimatyczne, fizjograficzne czy też gospodarcze, w tym szczególnie ekonomiczne (preferowane były duże partie wełny jednolitego typu) rejonu wszystkich pogórzy wymagały zdecydowanego ujednolicenia typu owiec. Warunki naszego regionu wymagały zdecydowanego ujednolicenia typu owiec.
W związku z tym na początku lat 70. XX w. przystąpiono do opracowywania planu pracy hodowlanej, w wyniku której na bazie istniejącego pogłowia (bardzo zróżnicowanego) uzyskano by rasę zdecydowanie bardziej wyrównaną. Dla potrzeb tego planu wyłoniono wówczas trzy rejony hodowlane: wschodni, środkowy i zachodni, z których ten ostatni obejmował w całości powiaty podgórskie Dolnego Śląska. W tym celu podjęto też następujące działania:
• owce w typie fryza zaplanowano uszlachetnić trykami z dużym udziałem krwi rasy Kent (bez dolewu krwi merynosa), najlepiej wytworzonymi na bazie owcy górskiej;
• owce wskazujące fenotypowo na udział rasy Texel planowano doskonalić poprzez jedno- lub dwukrotne przekrzyżowanie trykami rasy Kent, a następnie potomstwo o najkorzystniejszych cechach kojarzyć między sobą;
• owce rasy cygaj i z dolewem rasy merynosa miano krzyżować z trykami rasy Kent, krzyżowanie wypierające.
Z początkiem XXI wieku na Dolnym Śląsku można było wyróżnić cztery w miarę liczne stada polskiej owcy pogórza, pozostające pod opieką selekcjonerów z Regionalnego Związku Hodowców Owiec i Kóz w Opolu. W sumie stada te liczyły około 500 maciorek.
Wszelkie próby przywracania owczarstwa, kiedyś rozkwitłego na Pogórzu, mogą stanowić ważną alternatywę dla obecnego rolnictwa w tym regionie. Rozwijająca się wciąż turystyka urozmaicona o wypas owiec to powrót do unikalnych walorów tego regionu.
(fragment wystąpienia podczas imprezy w Karłowie)
*
DANE DOTYCZĄCE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
Zgodnie z wynikami Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. pogłowie owiec wynosiło 14,6 tys. sztuk.
W porównaniu z informacjami uzyskanymi z pełnego spisu rolnego w 1996, dane Powszechnego Spisu Rolnego w 2002 wykazały spadek populacji owiec o 36,2% (w kraju o 37,4%).
• w 1996r. obsada owiec na 100 ha użytków rolnych wynosiła 2,1 szt. (w kraju – 3,1 szt.)
• w 2002 r. obsada owiec na 100 ha użytków rolnych wynosiła 1,4 szt. (w kraju – 2,0 szt.)
Biorąc pod uwagę udział zwierząt hodowlanych na terenie województwa w stosunku do ogółu zwierząt w Polsce, woj. dolnośląskie zajmowało w odniesieniu do owiec – 9 lokatę.
Wyniki PSR 2002 r. wykazały, że gospodarstwa rolne o powierzchni użytków rolnych 1 ha i mniej utrzymywały 6,2% populacji owiec. Największym nasileniem chowu owiec charakteryzowały się gospodarstwa duże o powierzchni 50-100 ha.
Pogłowie owiec w Polsce i na Dolnym Śląsku w latach 2005-2021:
2005 2008 2010 2013 2014 2019 2020 2021
Polska 317 669 269 626 213 654 223 057 201 270 267 729 277 850 265 277
dolnośl. 8 357 10 218 7 995 9 124 9 937 11 986 11 408 11 079