Bezemisyjnie i nowocześnie dla środowiska i człowieka (22): Ring wolny – starcie pierwsze. Rzeczywistość kontra przyszłość.
Po wielomiesięcznych przygotowaniach rusza program regionalny pod nazwą Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska (FEDŚ). To nowa perspektywa wsparcia rozwoju środkami publicznymi w okresie 2021–2027.
Na Dolnym Śląsku mamy do dyspozycji 2,316 mld EURO w tym na dotacje przeznaczono 2,160 mld EURO a na tzw. instrumenty zwrotne (pożyczki 0,156 mld EURO). W części dotyczącej dotacji będą funkcjonowały 3 programy: (1) EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (projekty infrastrukturalne) – 1,098 mld EURO; (2) EFS+ – Europejski Fundusz Społeczny (projekty miękkie) – 0,481 mld EURO; (3) FST – Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (projekty dot. przemian w regionach pogórniczych – subregion wałbrzyski) – 0,582 mld EURO. W programie FEDŚ zapisano priorytety i cele szczegółowe:
1. Fundusze Europejskie na rzecz przedsiębiorczego Dolnego Śląska – alokacja 0,187 mld EUR (Cele szczegółowe: 1.1 Innowacyjność; 1.2 Cyfryzacja; 1.3 Konkurencyjność MŚP).
2. Fundusze Europejskie na rzecz środowiska na Dolnym Śląsku – alokacja 0,382 mld EUR (Cele szczegółowe: 2.1 Efektywność energetyczna; 2.2 OZE; 2.5 Infrastruktura komunalna; 2.7 Bioróżnorodność).
3. Fundusze Europejskie na rzecz mobilności miejskiej Dolnego Śląska – alokacja 0,069 mld EUR (Cele szczegółowe: 2.8 Mobilność miejska).
4. Fundusze Europejskie na rzecz mobilności Dolnego Śląska – alokacja 0,332 mld EUR (Cele szczegółowe: 3.2 Infrastruktura drogowa i kolejowa).
5. Fundusze Europejskie na rzecz zrównoważonego rozwoju społecznego na Dolnym Śląsku – alokacja 0,133 mld EUR (Cele szczegółowe: 4.5 Zdrowie; 4.6 Kultura i turystyka).
6. Fundusze Europejskie bliżej mieszkańców Dolnego Śląska – alokacja 0,100 mld EUR (Cele szczegółowe: 5.1 Zintegrowane wsparcie na obszarach miejskich; Instrumenty terytorialne).
7. Fundusze Europejskie na rzecz rynku pracy i włączenia społecznego na Dolnym Śląsku – alokacja 0,343 mld EUR (Cele szczegółowe: 4.1 Zatrudnienie; 4.2 Instytucje rynku pracy; 4.3 Wyrównywanie szans; 4.4 Rozwój kompetencji; 4.8 Aktywne włączenie społeczne; 4.9 Integracja społeczna i zawodowa OPT; 4.11 Deinstytucjonalizacja; 4.12 Rozwój usług społecznych).
8. Fundusze Europejskie dla edukacji na Dolnym Śląsku – alokacja 0,118 487 006 EUR (Cele szczegółowe: 4.6 Edukacja; 4.7 Kształcenie osób dorosłych).
9. Fundusze Europejskie na rzecz transformacji obszarów górniczych na Dolnym Śląsku – alokacja 0,558 mld EUR (Cele szczegółowe: Łagodzenie skutków transformacji w dziedzinie energii i klimatu, w obszarach: społecznym; gospodarczym; środowiskowym).
Program FEDS będzie nadzorowany przez Komitet Monitorujący FEDS 2021–2027, którego skład jest już znany. Pierwsze posiedzenie odbędzie się 27 lutego 2023 r. Komitet zatwierdzi wtedy pierwsze kryteria do naborów FEDS 2021–2027. W najbliższym czasie planowane jest udostępnienie do konsultacji społecznych uszczegółowienia programu tzw. e-SZOP (ogłoszono konsultacje do 3.03.2023, https://rpo.dolnyslask.pl/konsultacje-projektu-szczegolowego-opisu-prior... i harmonogramu naborów na najbliższy rok. Zgłaszanie wniosków będzie możliwe poprzez generatory wniosków o dofinansowanie oraz system do rozliczania CST. To co ważne to: biletem wejścia do tak proponowanego wsparcia będzie wykazanie się udziałem własnym. Jego poziom będzie różny dla samorządów i przedsiębiorców. Szczegóły tego warunku będą zawarte w regulaminach naboru zatwierdzanych przez Komitet Monitorujący. Fakt ten pokazuje jakie znaczenie będzie miała reprezentacja w jego pracach. W obronie wspólnych interesów naszego regionu warto się dokładnie zapoznać ze składem Komitetu i korzystać z tego potencjału.
A co z tego „tortu”, który nam przypadnie. To obrazuje m.in. udostępniona przez Urząd Marszałkowski mapa alokacji wg. zintegrowanych inwestycji terytorialnych. Jej uzupełnieniem jest oczywiście możliwość udziału w naborach horyzontalnych ogłaszanych przez Urząd.
Wróćmy więc do subregionu wałbrzyskiego NUTS517 objętego wsparciem sprawiedliwej transformacji. Również do istniejącego problemu: postępującej drożyzny i pomysłu na jej ograniczanie np. poprzez inwestycje dające realne oszczędności.
Co mamy więc do dyspozycji?
Z jednej strony wspomniana drożyzna, z drugiej – dylemat jak zainwestować w rozwój, aby zdecydowanie ograniczać jej negatywne oddziaływanie.
Myśląc o rozwoju, mamy do dyspozycji:
1. Wsparcie skierowane do samorządów i ich partnerstw oferowane przez program FEDŚ w wysokości 291,016 mln Euro z podziałem na 2 ZIT-y, wałbrzyski 168,06 mln euro i południowy (nasz) 122,959 mln euro. To łączne wsparcie priorytetu V i VI programu FEDŚ.
2. Wsparcie skierowane do samorządów i ich partnerstw oraz przedsiębiorców z tzw. poziomu horyzontalnego funduszu FST – ok. 354 mln euro.
3. Wsparcie skierowane do samorządów i ich partnerstw oraz przedsiębiorców z pozostałych priorytetów programu FEDŚ.
4. Wsparcie skierowane do samorządów i ich partnerstw oraz przedsiębiorców z programów krajowych.
5. Wsparcie skierowane do samorządów i ich partnerstw oraz przedsiębiorców z innych instrumentów finansowych np. NFOŚ i GW, fundusze norweskie…
6. Środki własne – których chyba nie mamy za wiele. Tak z ogólnego szacunku wsparcia opisanego w pkt.1 do kwoty 291,016 mln euro musimy dołożyć co najmniej 30% udziału własnego tj. ok. 124,7 mln euro (ok. 597 mln zł przy kursie euro 4,8 zł, co średnio na 1 gminę daje ok. 13,3 mln zł). Czy mamy pomysł na zaangażowanie takich środków po to, aby maksymalnie wykorzystać wsparcie dotacyjne nam przypisane. To tylko przykład wyliczenia dla pkt.1 a gdzie pozostałe? Nie wystarczy mieć pomysły. Potrzebne są projekty przemyślane organizacyjnie i finansowo, gwarantujące oszczędności do czego Państwa od pewnego czasu namawiam. To na co się szczególnie zwraca uwagę w procesie planowania transformacji to nabywanie nowych umiejętności i kompetencji w sposób zgodny z wymogami tzw. zielonych technologii i cyfryzacji. To cały obszar przekwalifikowań zawodowych, uczenia się nowych zawodów czy przygotowania do otwierania nowych firm w formacie „zielonym”. Tutaj zachętą jest to, że poziom wsparcia może wynosić nawet 95%. To też zachęta do modernizacji szkół, włączania młodzieży w nabywanie wiedzy o znaczeniu ochrony klimatu. Czy będą takie projekty. Trudno powiedzieć. Oby było ich jak najwięcej.
Wygrajmy to starcie.